Đến với miền đất võ Bình Định, chắc hẳn du khách sẽ rất bất ngờ khi nghe đến tên gọi “Bún Song Thằn”. Đây là đặc sản nổi tiếng của Bình Định, từ lâu đã được xem là biểu tượng của ẩm thực truyền thống. Từng được dùng làm quà tiến vua, món bún này không chỉ chinh phục thực khách bởi hương vị độc đáo mà còn nhờ câu chuyện kỳ công đằng sau mỗi sợi bún.

Giới thiệu về Bún Song Thằn

Khi mới nghe đến cái tên “Song Thằn”, chắc hẳn ai cũng sẽ thắc mắc không biết cái tên này có ý nghĩa gì. Theo người dân địa phương, “Song” có thể hiểu là đôi, “Thằn” là dây, mô tả sợi bún được cuộn lại như một cặp dây, thể hiện sự gắn kết bền chặt.

Xuất hiện cách đây hơn 200 năm tại làng An Thái, thị xã An Nhơn, nguồn gốc của món Bún Song Thằn được cho là do người Hoa di cư đến Bình Định, mang theo nghề làm bột đậu xanh và nghề làm bún. Từ đó, người dân để cho ra đời công thức bún đậu xanh, với truyền thống được giữ gìn qua nhiều thế hệ.

Tương truyền rằng vào thời nhà Nguyễn, những người thợ tài hoa của làng Bún Song Thằn An Thái, Bình Định, đã được triệu về kinh đô Huế để chế biến bún dâng tiến vua. Tuy nhiên, dù được làm bởi bàn tay khéo léo, Bún Song Thằn tại Huế vẫn không thể giữ trọn hương vị nguyên bản, bởi thiếu đi cái nắng, cái gió đặc trưng của xứ Nẫu và sự khác biệt giữa nước sông Hương với nước sông Côn. 

Nét độc đáo của Bún Song Thằn

Điểm độc đáo của Bún Song Thằn không chỉ nằm ở nguyên liệu chính là đậu xanh giàu dinh dưỡng, mà còn ở quy trình chế biến tỉ mỉ, kỳ công, cùng sự hòa quyện của nắng, gió và tinh hoa đất trời xứ Nẫu.

Thành phần chính từ đậu xanh

Không giống các loại bún thông thường làm từ bột gạo, bún Song Thằn được chế biến từ đậu xanh nguyên chất. Điều này mang lại vị ngọt thanh, độ dai tự nhiên và giá trị dinh dưỡng cao.

Sợi bún khô có màu trắng ngà, thoạt nhìn giống sợi miến nhưng sáng hơn. Khi nấu chín, bún trở nên trong, giữ được độ dai đặc trưng mà không nát.

Quy trình sản xuất công phu

Để làm ra 1kg bún, cần đến 4-5kg đậu xanh loại ngon. Đậu được phơi khô, ngâm nước lạnh qua đêm rồi xay thành bột. Bột đậu sau đó được phân tách thành bột tinh (bột nhất) và bột thô (bột nhì). Chỉ phần bột nhất mới được dùng để làm bún Song Thằn, tạo nên chất lượng vượt trội.

Sau khi hấp chín, bột được đưa vào túi lụa và vắt thành sợi. Kỹ thuật vắt quyết định độ đẹp và mềm mại của sợi bún, đòi hỏi người thợ phải có tay nghề cao. Sợi bún sau đó được xả nước lạnh, trải trên khay và phơi dưới nắng gió đặc trưng của xứ Nẫu để đạt độ khô, dai như ý.

Món ngon từ Bún Song Thằn

Bún Song Thằn không chỉ hấp dẫn bởi hương vị riêng biệt mà còn nhờ sự đa dạng trong cách chế biến. Với độ dai vừa phải, vị ngọt thanh từ đậu xanh, bún có thể dễ dàng kết hợp với nhiều nguyên liệu, tạo nên những món ăn phong phú và hấp dẫn:

• Bún Song Thằn xào tôm thịt: Sợi bún dai nhẹ hòa quyện cùng tôm tươi và thịt heo mềm mại, thấm đẫm gia vị, mang lại một món ăn đầy sắc hương và vị.
• Bún Song Thằn nấu riêu cua: Vị thanh mát của riêu cua kết hợp với độ trong, dai của sợi bún tạo nên một món ăn bổ dưỡng, dễ chịu, rất phù hợp cho bữa cơm gia đình.
• Bún Song Thằn trộn gà xé: Đơn giản nhưng không kém phần hấp dẫn, bún trộn cùng gà xé, rau thơm và nước chấm chua ngọt mang lại hương vị đặc trưng đậm chất quê hương.

Mỗi món ăn từ bún Song Thằn đều không chỉ ngon miệng mà còn thể hiện sự tinh tế, sáng tạo trong ẩm thực truyền thống.

Với quy trình sản xuất cầu kỳ và đòi hỏi kỹ thuật cao, bún Song Thằn hiện có giá khoảng 200.000 đồng/kg – con số phản ánh đúng sự công phu và tâm huyết của người làm nghề. Tuy nhiên, chính sự tỉ mỉ, phức tạp ấy lại khiến nghề truyền thống này tại làng An Thái đối mặt với nguy cơ mai một. Số lượng hộ gia đình gắn bó với nghề làm bún ngày càng ít, đặt ra thách thức lớn trong việc gìn giữ và phát huy một di sản ẩm thực quý giá của Bình Định.

Bún Song Thằn không chỉ là một món ăn, mà còn là kết tinh của văn hóa, truyền thống và tâm huyết bao đời người dân An Thái. Từng sợi bún thấm đẫm nắng gió xứ Nẫu, mang trong mình hương vị quê hương và câu chuyện lịch sử đầy tự hào. Dẫu đứng trước những thách thức của thời gian, Bún Song Thằn vẫn xứng đáng được bảo tồn và trân trọng như một biểu tượng của tinh hoa ẩm thực Bình Định. Hãy một lần thưởng thức để cảm nhận sự độc đáo và giá trị không thể thay thế của món đặc sản tiến vua này.

Gu Vietnam