Nếu bạn từng một lần đặt chân đến mảnh đất võ Bình Định chắc hẳn sẽ không thể không nghe đến cái tên rượu Bàu Đá. Loại rượu này không chỉ là một thức uống, mà còn là kết tinh của truyền thống, là niềm tự hào của người dân miền đất võ. 

Nguồn gốc của rượu Bàu Đá

Cái tên “Bàu Đá” bắt nguồn từ một bàu nước tự nhiên, trong xanh, mát lành quanh năm không bao giờ cạn, nằm tại xóm Bàu Đá, thôn Cù Lâm, xã Nhơn Lộc, huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định. Đây chính là nguồn nước chính dùng để chưng cất rượu – yếu tố làm nên hương vị độc đáo, riêng biệt không thể sao chép của rượu Bàu Đá.

Dòng nước ngầm chảy ra từ các ngọn núi bao quanh bàu đã mang theo sự tinh khiết của đất trời, của thiên nhiên trong lành. Kết hợp với gạo nếp ngon, men rượu truyền thống, người dân nơi đây đã lưu giữ và phát triển nghề nấu rượu qua bao thế hệ. 

Đến nay, dù công nghệ sản xuất hiện đại đã phát triển, rượu Bàu Đá vẫn được nấu hoàn toàn thủ công – từ chọn gạo, nấu cơm, ủ men, chưng cất – tất cả đều được thực hiện bằng tay, bằng sự kỳ công, cẩn trọng như thể đang “ươm một giấc mơ men nồng”.

Hương vị – Linh hồn của rượu Bàu Đá

Rượu Bàu Đá nổi tiếng không chỉ bởi độ cồn cao (khoảng 50 – 54 độ), mà còn bởi đặc tính “uống nhanh say, nhưng tỉnh cũng rất nhanh”. Đây là điểm đặc biệt mà ít loại rượu nào có thể sánh kịp. 

Khi vừa chạm môi, rượu cho cảm giác cay nồng nhưng không gắt, thấm dần xuống cổ họng rồi lan tỏa khắp cơ thể – một cảm giác lâng lâng nhẹ nhàng mà rất sảng khoái. Kỳ diệu hơn cả là sau cơn say – dù ngắn ngủi – người uống tỉnh táo lại rất nhanh, đầu óc nhẹ tênh, không mệt mỏi, không đau đầu. 

Có lẽ chính vì điều này mà rượu Bàu Đá được người sành rượu khắp cả nước truyền tai nhau như một loại “rượu của tình thân”, phù hợp để thưởng thức trong những bữa tiệc sum vầy, những buổi gặp gỡ đầy chân tình.

Các dòng rượu Bàu Đá đặc sắc – Mỗi loại một trải nghiệm riêng

Rượu Bàu Đá Đậu Xanh

Đây là một trong những phiên bản rượu được yêu thích nhất của dòng rượu Bàu Đá. Được nấu từ nếp và đậu xanh – hai nguyên liệu bổ dưỡng – rượu mang một hương vị nhẹ nhàng, thanh tao hơn, đặc biệt phù hợp với người mới uống hoặc những ai thích sự dịu êm trong từng ngụm rượu. Đậu xanh không chỉ làm dịu tính nóng của rượu mà còn mang đến một hậu vị bùi bùi, êm ái, rất dễ chịu nơi cổ họng.

Rượu Bàu Đá Nếp

Được nấu từ nếp ngon, lên men và chưng cất kỹ lưỡng, rượu Bàu Đá Nếp có hương thơm ngọt, vị đậm, càng để lâu càng ngon. Theo người dân địa phương, những mẻ rượu nếp được ủ kỹ có thể giữ hương vị nguyên bản qua nhiều năm tháng, làm quà biếu hay dùng trong những dịp trọng đại đều vô cùng sang trọng và ý nghĩa.

Rượu Bàu Đá Gạo

Đây là loại rượu truyền thống được nấu từ gạo trắng – hương vị nhẹ hơn so với rượu nếp, nhưng lại có chút đắng nhẹ, cay đầu lưỡi, hậu vị tê tê rất “đã miệng”. Rượu gạo Bàu Đá là lựa chọn quen thuộc của những người thích sự giản dị mà sâu sắc, như chính con người Bình Định vậy.

Quá trình nấu rượu – Cả một nghệ thuật thủ công tinh xảo

Để có được một mẻ rượu Bàu Đá ngon đúng điệu, người thợ phải trải qua quy trình phức tạp kéo dài nhiều ngày. Dưới đây là một phác thảo về quy trình sản xuất rượu Bàu Đá:

• Chọn nguyên liệu: Gạo nếp hoặc gạo trắng được chọn kỹ càng, tuyệt đối không được sử dụng gạo kém chất lượng.
• Chế biến gạo và nếp: Gạo và nếp được nấu thành cơm. Cơm được nấu chín vừa, sau đó trộn men gia truyền rồi ủ trong chum đất từ 3 – 5 ngày.
• Thêm nước giếng Bàu Đá và tiếp tục ủ: Nước được rót vào chum để lên men tiếp, đảm bảo môi trường vi sinh chuẩn để tạo mùi thơm đặc trưng. Quá trình này mất khoảng 2 ngày.
• Chưng cất: Quá trình chưng cất kéo dài khoảng 5 – 6 tiếng, dưới ngọn lửa liu riu đều tay, hơi rượu được dẫn qua ống tre và ngưng tụ lại, thu được rượu nguyên chất trong vắt.
• Thành phẩm: Rượu ngon có mùi thơm đặc trưng, trong suốt, không lắng cặn, lắc lên sủi tăm đều. Nếu bảo quản tốt, càng để lâu rượu càng đậm đà, êm dịu.

Nghệ thuật thưởng thức rượu Bàu Đá

Người Bình Định không uống rượu Bàu Đá một cách vội vàng. Với họ, uống rượu là cả một nghệ thuật, mang đậm bản sắc văn hóa. Rượu thường được rót từ ve vòi – loại bình chuyên dùng, tạo dòng chảy mảnh như sợi chỉ, róc rách êm tai, tăng phần hấp dẫn cho ly rượu sủi bọt lăn tăn trong veo.

Người sành rượu thường nhấp nhẹ một ngụm, giữ nơi đầu lưỡi để cảm nhận vị cay nồng thấm chậm, rồi từ từ nuốt xuống, cảm nhận cái ấm lan khắp cơ thể. Thưởng rượu đúng cách sẽ giúp trải nghiệm trở nên sâu sắc hơn, đầy đủ hơn – không chỉ là vị giác, mà còn là thị giác, khứu giác và cảm xúc.

Giữa thời đại hiện đại hóa và công nghiệp hóa, vẫn có những người con Bình Định kiên trì giữ lửa cho nghề nấu rượu Bàu Đá truyền thống. Họ hiểu rằng, rượu không chỉ là một sản phẩm tiêu dùng, mà là kết tinh của bao thế hệ, của văn hóa, của hồn đất thiêng liêng. Và một khi bạn đã từng nhấp thử một ngụm rượu Bàu Đá, bạn sẽ hiểu tại sao người ta gọi nó là “rượu của tình thân, rượu của ký ức, rượu của cả một nền văn hóa”.

Gu Vietnam