Khi ghé thăm Quy Nhơn (Bình Định), du khách không chỉ được tận hưởng vẻ đẹp của những bãi biển trong xanh và chiêm ngưỡng các danh lam thắng cảnh hùng vĩ, mà còn có cơ hội khám phá những tòa tháp Chăm cổ kính với lịch sử hàng ngàn năm. Trong số đó, Tháp Đôi nổi bật như một công trình kiến trúc đặc sắc, luôn thu hút đông đảo du khách đến tham quan và tìm hiểu.

Đôi nét về Tháp Đôi - Quy Nhơn

Tháp Đôi còn có tên gọi khác là tháp Hưng Thạnh, tọa lạc tại đường Trần Hưng Đạo, phường Đống Đa, thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định. Với diện tích lên đến 6.000m², khuôn viên tháp được bao phủ bởi thảm cỏ xanh mướt và cây cối tươi tốt, tạo nên một không gian rộng rãi và thoáng đãng. Đây là một vị trí đặc biệt và lý tưởng, nằm gần biển nhất so với các tháp Chăm khác ở Bình Định, chỉ cách bờ biển khoảng 4km về phía Đông Nam.

Theo tài liệu từ Ban quản lý Di tích Tháp Đôi, ngọn tháp này được xây dựng vào cuối thế kỷ XII, đầu thế kỷ XIII. Trải qua những cuộc chiến khốc liệt dưới triều đại nhà Lý (vua Lý Thánh Tông), nhà Trần (vua Trần Nhân Tông), cũng như các cuộc chiến tranh giành độc lập trong lịch sử Việt Nam, Tháp Đôi đã chịu nhiều tổn hại nghiêm trọng. Từ năm 1990 đến 1997, nhờ sự hỗ trợ của các chuyên gia Ba Lan, cùng sự nỗ lực của các nhà khảo cổ và nghệ nhân lành nghề, Tháp Đôi đã được trùng tu và khôi phục lại vẻ đẹp vốn có.

Công trình Tháp Đôi - Quy Nhơn mang kiến trúc độc đáo, tiêu biểu cho nghệ thuật kiến trúc Chăm Pa tại Bình Định. Năm 1980, Tháp Đôi được Bộ Văn hóa - Thông tin xếp hạng là di tích Kiến trúc Nghệ thuật cấp quốc gia.

Hiện nay, Tháp Đôi là điểm đến yêu thích của đông đảo du khách trong và ngoài nước. Khuôn viên tháp được chăm chút kỹ lưỡng, tràn ngập sắc xanh của dừa, cau, và thảm cỏ mượt mà, mang đến một không gian vừa cổ kính vừa hoài niệm, gợi nhớ về nền văn hóa Chăm Pa xưa.

Tháp Đôi Quy Nhơn có gì đặc biệt?

Tháp Đôi Quy Nhơn, một công trình kiến trúc Chăm Pa cổ kính, không chỉ thu hút du khách bởi vẻ đẹp kiến trúc mà còn là biểu tượng văn hóa, tín ngưỡng của người Chăm xưa. Đây chính là điểm dừng chân lý tưởng để khám phá lịch sử và văn hóa đặc sắc của vùng đất Bình Định.

Nghệ thuật kiến trúc độc đáo

Tháp Đôi nổi bật với lối kiến trúc đặc sắc. Cả hai tháp đều có cửa chính quay về hướng Nam, được xây dựng hoàn toàn bằng gạch nung, với các khối gạch được xếp khít và kết dính với nhau bằng một chất liệu đặc biệt mà đến nay vẫn là bí ẩn. Đây là minh chứng cho kỹ thuật xây dựng vượt bậc của người Chăm xưa.

Tháp Đôi có cấu trúc gồm 3 phần chính, bao gồm: chân tháp, thân tháp và đỉnh tháp. Các góc tháp được trang trí công phu với hình tượng sinh động như tạp chủng đầu voi mình sư tử, tượng chim thần Garuda, hình người ngồi 6 hoặc 8 tay bằng đá. Bên trong tháp lớn thờ Linga và Yoni, biểu tượng qua hình ảnh chiếc cối và chày giã gạo.

• Tháp lớn: Cao khoảng 25m, được thiết kế cân đối, trang trí tinh tế với những đường nét thon gọn. Hoa văn trên thân và mái tháp sống động, đặc biệt là hình vũ nữ vòng quanh diềm mái. Ở phần nối giữa thân và mái, hình tượng tu sĩ ngồi thiền được khắc họa tỉ mỉ, hai bên là hình voi chầu đối xứng.
• Tháp nhỏ: Cao 23m, có cấu trúc tương tự tháp lớn nhưng điểm nhấn nằm ở phần mái được trang trí bằng hình đàn hươu 13 con, mỗi con mang một dáng vẻ tinh nghịch, tạo nét độc đáo riêng.

Lưu giữ nhiều cổ vật quý giá

Dù không còn nhiều hiện vật còn nguyên vẹn nhưng các cổ vật được tìm thấy tại Tháp Đôi đều mang giá trị văn hóa và nghệ thuật cao. Những phù điêu vũ nữ múa, phù điêu rồng, trụ có văn bia 3 mặt hay đầu bò Nandin là minh chứng sống động cho đời sống tinh thần phong phú của người Chăm. Các hiện vật quý giá này hiện được lưu giữ và trưng bày tại Bảo tàng Bình Định.

Biểu tượng văn hóa và tinh thần

Với hình ảnh hai ngôi tháp vươn cao, hiên ngang qua bao thăng trầm lịch sử, Tháp Đôi từ lâu đã trở thành biểu tượng tinh thần mang đậm dấu ấn thời đại trong lòng người dân thành phố Quy Nhơn. Là minh chứng cho sự phát triển của vùng đất này, Tháp Đôi không chỉ lưu giữ vẻ đẹp cổ kính mà còn phản ánh những giá trị truyền thống đặc sắc của người Chăm Pa, từ kiến trúc độc đáo đến đời sống văn hóa, tín ngưỡng sâu sắc.

Cuộc sống của người dân Quy Nhơn luôn gắn bó chặt chẽ với biển cả và núi non, nơi đối mặt với những thách thức khắc nghiệt của thiên nhiên. Thế nhưng, người Chăm Pa xưa đã thể hiện sự sáng tạo và khả năng thích ứng phi thường khi xây dựng nên những tòa tháp bền vững suốt hàng ngàn năm. Bên cạnh đó, Tháp Đôi còn mang trong mình linh hồn văn hóa và tín ngưỡng của cả dân tộc, được các nghệ nhân Chăm Pa truyền tải qua từng đường nét kiến trúc.

Không chỉ là biểu tượng của kiến trúc tôn giáo, Tháp Đôi còn là biểu tượng của sự đoàn kết và tôn trọng văn hóa. Việc bảo tồn di tích này chính là cách mà người dân Quy Nhơn thể hiện lòng biết ơn đối với di sản Chăm Pa, đồng thời gìn giữ nét văn hóa cổ quý giá qua nhiều thời kỳ bị chiến tranh tàn phá.

Người dân Quy Nhơn, Bình Định từ lâu đã giao lưu và hòa quyện văn hóa với các dân tộc khác như Chăm, Bana, H’rê, để lại dấu ấn trong các điệu múa, tác phẩm điêu khắc và lễ hội truyền thống. Tại Tháp Đôi, những điệu múa Apsara đặc trưng thường được tái hiện, gợi nhớ về một thời kỳ huy hoàng của vùng đất Chăm Pa.

Di sản văn hóa và giá trị lịch sử mà Chăm Pa để lại tại Quy Nhơn vô cùng phong phú. Những câu chuyện, con người và nghệ thuật từ vùng đất này sẽ tiếp tục được người dân lưu giữ và truyền lại, để Tháp Đôi mãi là biểu tượng trường tồn của ký ức và văn hóa vùng đất Bình Định.

Gu Vietnam